“Kıbrıs ve Su: Yapılanlar, Tespitler ve Yapılması Gerekenler” konulu çalıştay Lefkoşa’daki Concorde Tower Otel’de başladı.
Çalıştaya, Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın yanı sıra, Meclis Başkanı Zorlu Töre, TC Lefkoşa Büyükelçisi Ali M. Başçeri, Milli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu ve AK Parti milletvekili ve eski Tarım ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu ile çalıştayın ev sahipliğini yapan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ve İTÜ-KKTC Kampüsü yetkilileri ile bazı bürokratlar ve diğer davetliler katıldı.
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar çalıştayda yaptığı konuşmada, TC’den su getirilmesinin gündeme geldiği dönemde bazı muhaliflerin bunun Güney Kıbrıs’ın da onayıyla yapılması gerektiğini savunduğunu hatırlatarak, o yıllarda bu vizyonu gösterebilmenin ve sonucunda “imkânsızı başarmanın” önemli olduğunu vurguladı.
Tatar, TC’den gelen suyla KKTC’de su kaynaklarındaki tuzlanmanın azaltıldığını, tarımsal ürünlerde verimliliğin arttığını, niş ürünlerin bulunup kullanılmasıyla ziraat ve tarımda büyük mesafe kazanılacağının altını çizdi.
Savaşlar, küresel ısınma ve dünyadaki diğer gelişmelerin suyun önemini artırdığını, gelecekte suyun petrolden daha değerli hale geleceğini de hatırlatan Tatar, KKTC’nin çözüm için Rum tarafına yaptığı GYÖ önerilerinin içinde her zaman suyun Güney’le paylaşımı ve bununla birlikte barışa vesile yaratılmasının olacağını kaydetti.
KKTC’nin TC ile gerçekleştirdiği projelerdeki bilgi, birikim ve kaynakla, işbirliklerini, ayrıca İTÜ’nün KKTC’de yaptığı çalışmaların KKTC’nin marka değerine yaptığı katkıyı önemsediklerini belirten Tatar, enerji ve elektrik konusunda çözümün yine Türkiye’ye kabloyla bağlanmaktan geçtiğini aktardı.
Bu tip bir çözümle birlikte Adanın enterkonnekte şekilde Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlanması konusunu GYÖ’ler içerisinde Rum tarafına sunmalarına rağmen cevap alamadıklarını anlatan Tatar, zaten aklın ve mantığın da bunu gerektirdiğini, yakın gelecekte bu önerinin Türk tarafınca yeniden sunulacağını belirtti.
Su projesinin mimarları TC Cumhurbaşkanı Recep tayyip Erdoğan ve Veysel Eroğlu’na teşekkür eden Tatar, maliyet ve verimliliğin kıt ve değerli bir kaynak olan su konusunda önemli olduğuna vurgu yaparak, Güzelyurt tünelinin tamamlanmasının ardından Mesarya için yapılacak projenin de hayata geçmesiyle KKTC’deki Gayrisafi Milli Hasılanın (GSMH) artacağını ve ülkeye daha fazla refah sağlanacağını da sözlerine ekledi.
-Başçeri
Büyükelçi Başçeri de konuşmasında Tarım Bakanı Dursun Oğuz’un sulama projeleri ile ilgili durumu değerlendirmek ve suyla ilgili başka projeler konusunda görüşmeler yapmak üzere Türkiye’de bulunduğunu hatırlattı ve bugünkü çalıştaydan çıkacak tespitlerin karar vericiler tarafından kullanılacağından emin olduğunu söyledi.
-“245 kilometre iletim hattı bu yıl tamamlanacak”
Başçeri, adalardaki su sorunlarının daima en yakın kara parçasından çözüm üretilerek sonuçlandırıldığını, bu nedenle KKTC’nin su ihtiyacının da TC’den deniz geçişi hattıyla sağlandığına vurgu yaparak, proje için 4,4 milyar TL (600 milyon Dolar) gibi bir miktarın harcandığını, DSİ’nin ayrıca, 245 kilometrelik iletim hatlarını daha 2022 yılı içerisinde tamamlayarak hizmete sunacağının altını çizdi.
Başçeri, Güzelyurt için 5,7 kilometrelik tünel inşaatının tamamlandığını, Anadolu’dan gelen suyun sırasıyla Güzelyalı, Geçitkale Barajı ve nihayetinde kulanım hatlarına verileceğini aktardı.
Başçeri ayrıca, Adanın tüm su kaynaklarının entegre şekilde nasıl yönetileceğinin belirlenmesi gerektiğini ifade ederek, bugünün iletim ve enerji maliyetleriyle suyun bölgelere ulaştırılmasının maliyetli olduğunu ve suya yeni bir fiyatlandırmanın gerekeceğini ekledi.
-Çavuşoğlu
Hükümeti temsilen toplantıya katılan Milli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu da çalıştay sonuçlarının, suyun nasıl yönetilmesi gerektiğine, eksikliklere ve yeni fikirlere ışık tutmasına olanak sağlamasını umduğunu belirtti ve suyun kirletilmemesi, israf edilmemesi, gelecek nesillere taşınması ve fiyatlandırılmasının önemli noktalar olduğunu vurguladı.
Türkiye’den Adaya taşınan 75 milyon metreküp suyun yanında, yağmur suları, yeraltı suları ve atık suların toplamının milyarlarca metreküp su demek olduğunu, fakat etkin kullanılamadığını da aktaran Bakan Çavuşoğlu, Güzelyurt ve Mesarya için düşünülen su projelerinin ciddi yatırımlar gerektirdiğini, Güzelyurt için 20 bin dönümün sulanmasıyla ilgili projede sona gelindiğini, daha sonra da Mesarya için harekete geçileceğini aktardı.
Suyun erişilebilirliğini belirleyenin fiyatlandırma ve boru hatları olduğunu da söyleyen Çavuşoğlu, TC’den Adaya ulaştırılan suyun getirilmesine katkı koyan ve emeği geçenlere teşekkür ederek kutladı.
-Koyuncu
İTÜ Rektörü Prof. Dr. İsmail Koyuncu, bugün gerçekleştirilen çalıştay sonrası çıkacak somut verilerin toplanması ve bir kitapçık haline getirilmesini diledi.
-Kınacı
Çalıştayın açılış konuşmasını yapan İTÜ KKTC Rektörü Prof. Dr. Cumali Kınacı çalıştayda, atık suyun yeniden kullanılması, deniz suyu arıtma, iklim değişikliği ve su kaynaklarının 2100 yılına kadar nasıl etkileneceği, suyun verimli kullanımı, buharlaşmanın önlenmesi, muhtemel taşkınların belirlenmesi ve önlenmesi, kuraklık ve su talebinin nasıl karşılanacağı ile su kalitesi konularının ele alınacağını kaydetti.
Kınacı, ayrıca altyapı sistemleri, arıtma, ulaştırma, enerji, yenilenebilir enerji potansiyelinin de çalıştaya konu başka başlıklar olduğunu ifade etti.
-Eroğlu
Çalıştayın açılış konuşmalarının ardından eski TC Tarım ve Orman Bakanı AKP Milletvekili Veysel Eroğlu, TC’den KKTC’ye boruyla su getirilmesi Asrın Projesi’nin aşamaları ve “Kıbrıs’ın Su Meselesi” konusundaki sunumunu gerçekleştirdi.
