Maliye Bakanlığı’nın 17 Milyar 715 Milyon 104 Bin 700 Türk Lirası olarak öngörülen bütçesi, Meclis Genel Kurulu’nda oy çokluğuyla onaylandı.
Oylamadan son olarak CTP Milletvekili Doğuş Derya ile CTP Milletvekili Erkut Şahali konuşma yaptı ve Maliye Bakanı Alişan Şan eleştirileri yanıtladı.
CTP Milletvekili Doğuş Derya, bütçenin ilkesel ve siyasal boyutu üzerinden değerlendirme yapacağını belirterek, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme anlayışının bütçede hazıurlanırken dikkate alınmamasını eleştirdi.
Dünyanın birçok ülkesinde toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme anlayışının uygulandığını söyleyerek, örnekler veren Derya, bu anlayışın ülkedeki bütçe politikalarına yansımamasını eleştirdi.
Doğuş Derya, ekonomik krizin çok derinleştiğini, özellikle kadın yoksulluğunun çok arttığına dikkat çekti. Kadınların da vergi verdiğini ve bunun hizmet olarak dönmesini beklediğini kaydeden Derya, “Birileri ‘semirirken’, biz kadınlar adına sanki dilenirmiş gibi bizim vergilerin bize hizmet olarak dönmesini isteyelim” dedi.
Kadınların evde yaşlı ve çocuk bakımı üstlendiğini kaydeden Derya, ücretsiz kreş ve yaşlı bakım evlerinin toplumsal cinsiyete duyarlı bütçelemeyle ilgili olduğunu söyledi.
Derya, “Bugün eğer bir kadın, bir ay greve gidiyorum, temizlik ve yaşlı bakımı için hizmet alacağız, yemek yapmıyorum yemeği dışarıdan çağıracağız dese, bu ayda 30 bin TL civarı aile bütçesine külfet demektir” diye konuştu.
Adli yardıma bütçe ayrılmamasını ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Dairesi’nin (TOCED) teşkilat yasasının geçmesinin üstüne 8 yıl geçmesine rağmen bu daireye katkı ayrılmamasını da eleştiren Derya, eşitlik sağlayıcı politikaların önemine işaret etti.
Derya, bundan sonraki her bütçe kaleminin toplumsal cinsiyete duyarlı anlayışla hazırlanmasını isteyerek sözlerine son verdi.
-Şahali: “Bu bütçe her halükarda sapacak bir bütçe”
Derya’dan sonra söz alan CTP Milletvekili Erkut Şahali, bütçeyi “öngörüsüz ve plansız, içi boş ve yetersiz” olarak niteledi ve 2023 yılının 2022 yılından daha kolay bir yıl olma ihtimalinin sıfır olduğunu söyledi.
Ek bütçe çalışmalarına başlanması gerektiğini söyleyen Şahali, bütçede öngörülen 3 milyar 60 milyonluk açığın gerçekçi olmayan gelir kalemleri nedeniyle bu açık daha büyük rakamlara denk olduğunu ifade etti.
2022 yılının ikinci yarısında Hayat Pahalılığı artış oranı ve asgari ücretin belirlenmesinin ardından “okkalı zamların” yapıldığını anlatan Şahali, “Bu bütçe her halükarda sapacak bir bütçe olarak karşımızda duruyor” dedi.
Şahali, mali disiplinin ve saydamlığın sağlanabilmesi için etkili bir mevzuata ihtiyaç olduğunu ve ülkede bu mevzuatın Kamu İhale Yasası olduğunu anlatarak, hükümeti Kamu İhale Yasası’nı her hal ve koşulda yok saymakla suçladı.
“Bu iki yaka nasıl bir araya gelecek?” diye soran Şahali, kamu yararını gözetmenin birincil koşul olduğunu belirtti ve “Kaynakları dikkatli kullanmak gibi bir heves varsa bunu icraatta görmek isteriz” dedi.
Şahali, CTP olarak hükümeti yakından takip etmeye devam edeceklerini de vurguladı.
-Şan: “2023’ten umutluyum”
Maliye Bakanlığı bütçesine ilişkin eleştiri ve sorulara yanıt vermek üzere kürsüye çıkan Maliye Bakanı Alişan Şan, konuşmasının başında bütçenin hazırlanmasında emeği olanlara ve görüşmeler sırasında görüşünü ve eleştirisini ortaya koyan tüm milletvekillerine teşekkür etti.
Eleştiri ve önerileri büyük bir titizlikle dinlediğini ve dikkate alacağını vurgulayan Şan, mali disiplin ve gelirlerin artırılması hususlarına önem vereceklerini belirtti.
2022 yılının Mayıs ayında ek bütçe hazırlandığını ve bu yapıldıktan sonra, Haziran’da Hayat Pahalılığı’nın öngörülenden yüzde 9 fazla çıktığını anımsatan Şan, 2022’deki olumsuz koşulların 2023’te olmayacağına inanç belirtti ve “2023’ten umutluyum” dedi.
2022 yılında pandemi ve Rusya – Ukrayna savaşının olumsuz etkilerinin tüm dünyada etkili olduğunu anlatan Şan, tüm dünyanın enflasyonist bir ekonomi ile karşı karşıya kaldığını anlattı.
“2022’yi atlatmayı başardık. Yaşanan büyük ekonomik krizlerden dolayı bazı ödemeler zaman zaman geç yapıldı, zaman zaman sıkıntıya düştü” diyen Şan, bunların artık düzene girdiğini belirtti.
Şan, hayat pahalılığının beklenenin üzerinde gelmesinin bütçede yaklaşık 500 milyon TL bir fark yaratacağını da söyledi.
KDV iadeleri ile ilgili eleştirilere değinen Şan, bunun aslında KDV iadesi değil harcamaların yüzde 1’inin iadesi olduğunu belirtti ve bununla ilgili bankalardan gelen raporlarda bir takım sıkıntılar yaşandığını, sıkıntı olmayan Aralık ayı iadesinin ödendiğini söyledi.
BRT bütçesinin birçok kurumdan büyük olmasına dikkat çekildiğini hatırlatan Şan, bunun ağırlıklı kısmının maaş giderleri olduğunu kaydetti.
Sorulması üzerine Şan, “2022’nin 13. Maaşlarını kendi kaynaklarımızla ödedik” dedi.
Şan, Doğuş Derya’nın toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda dediklerinden etkilendiğini ve bundan sonra bütçe çalışmalarında bu hususa dikkat edeceğini de söyledi.
Şan’ın konuşmasının ardından Maliye Bakanlığı bütçesi oy çokluğu ile onaylandı.
TAK/BRT