Koronavirüs pandemisi, hükümet krizleri ve erken seçim tartışmalarının gölgesinde geçen bir yılın ardından KKTC’deki seçmenler, sandığa gitmeye hazırlanıyor.
Son milletvekilliği seçiminin 7 Ocak 2018’de yapıldığı ülkede, 4 yıl aradan sonra yeniden erken seçime gidiliyor. 1974’ten sonra Kıbrıs Türk halkının 15’inci genel seçimi olacak 23 Ocak Erken Genel Seçimi için 28 Aralık’ta başlayan propaganda döneminde son dört güne girildi. Propaganda süreci cumartesi 18.00’de tamamlanacak ve seçim yasakları başlayacak.
203 bin 792 kayıtlı seçmenin bulunduğu KKTC’de, Cumhuriyet Meclisi’nde görev yapacak 50 milletvekilini belirlemek üzere pazar günü seçim yapılacak; 6 ilçede 763 sandık kurulacak.
Oy verme işlemi saat 08.00’de başlayacak; sandıklar 18.00’de kapanacak. Sandık kurullarında 2 bin 289 kişi görev yapacak.
Sonuçlar, Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) ve Bayrak Radyo Televizyon Kurumu (BRTK) üzerinden duyurulacak. Sandıkların kapanmasının ardından 18.00-19.00 saatleri arasında seçimle ilgili yayın yapmak yasak olacak.
Seçmenler, “Mühür”, “Mühür ve Tercih”, “Karma” olmak üzere 3 farklı şekilde oy kullanabilecek. Bu seçimde, 69×49 cm boyutlarındaki oy pusulaları renkli değil, siyah beyaz basıldı.
Sandık alanlarında Covid-19’la ilgili gerekli önlemler alınacak, seçmenlere eldiven de verilecek.
Oy pusulasındaki sıraya göre, Ulusal Birlik Partisi (UBP), Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP), Demokrat Parti (DP), Toplumcu Kurtuluş Partisi -Yeni Güçler (TKP-YG), Bağımsızlık Yolu, Yeniden Doğuş Partisi (YDP), Halkın Partisi (HP) ve Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) olmak üzere seçime 8 siyasi parti 400 adayla katılıyor. 3 bağımsız adayın da katılımıyla 50 sandalyeli Cumhuriyet Meclisi’ne girebilmek için 403 aday yarışacak. Siyasal Partiler Yasası uyarınca yüzde 30 cinsiyet kotası uygulanan ülkede 23 Ocak’ta seçmenden oy talep eden adaylardan sadece 131’i kadın.
Siyasi partiler, seçim ve propaganda çalışmalarını daha çok medya ve sosyal medya üzerinden yürütüyor. Pandemi nedeniyle büyük mitinglerin yapılamadığı bu seçimde, adaylar bölge, köy ve sivil toplum örgütlerini ziyaret ederek seçmene mesajlarını iletme yöntemini uyguluyor. YSK’nın belirlediği ilan panoları yanında partilerin ve adayların, ücretli reklam alanlarında da poster ve dijital reklamları dikkat çekiyor.
EN FAZLA SEÇMEN LEFKOŞA İLÇESİNDE
İlçelerin çıkaracağı milletvekili sayısı, nüfusa göre yeniden hesaplanarak Lefkoşa’da 16, Gazimağusa’da 13, Girne’de 11, İskele’de 5, Güzelyurt’ta 3 ve Lefke’de 2 olarak belirlendi.
203 bin 792 seçmenin ilçelere göre dağılımı ise, Lefkoşa’da 65 bin 428, Gazimağusa’da 51 bin 149, Girne’de 44 bin 684, Güzelyurt’ta 15 bin 42, İskele’de 20 bin 550, Lefke’de 6 bin 639 şeklinde.
6 ilçeye kurulacak 763 sandıktan 231’i Lefkoşa’da, 196’sı Gazimağusa’da, 164’ü Girne’de, 55’i Güzelyurt’ta, 87’si İskele’de ve 30’u Lefke’de.
İlçe seçim kurulları tarafından eğitim de verilen sandık kurulu üyelerinin tümü aşılı kişilerden oluşuyor. 2 bin 289 sandık görevlisinin yanı sıra siyasi partiler de sandıklar için 2 bin 345 kişi görevlendirdi.
SEÇMENLER, NEREDE OY KULLANACAĞINI INTERNET ÜZERİNDEN ÖĞRENEBİLİYOR
Seçmenler pazar günü nerede oy kullanacağını internet üzerinden öğrenebiliyor. Sandık seçmen listelerinde kayıtlı olan seçmenler kimlik kartı numaralarıyla http://www.mahkemeler.net ve http://ysk.mahkemeler.net adreslerinden “nerede oy kullanacağım” linkinden sandık numarasını ve yerini görebiliyor.
MÜHÜR: BİR DEFA ‘EVET’ MÜHRÜ BASMAK YETERLİ…
Oylar, “Mühür”, “Mühür ve Tercih”, “Karma” olarak 3 farklı şekilde kullanılacak.
Mühürde seçmenler destelemek istedikleri partinin ambleminin altındaki karenin içine bir defa “evet” mührü basacak. Her mühürle o partinin 50 milletvekili adayına 1 oy gidecek.
Mührün bulaştığı oy pusulası geçersiz sayılacak. Bulaş olmaması için seçmenlerin mührü ilk önce seçim kabinde bulunan emici kağıda basması önem arz ediyor.
MÜHÜR VE TERCİH: İLÇEDEKİ ADAYLARIN YARISI KADAR TERCİH YAPMA ŞARTI VAR
Mühür ve tercih kullanacak seçmenler mühür vurdukları partinin 50 adayı arasında kalemle tercih yapılabilecek.
Her ilçeden aday tercih etme zorunluluğu olmayacak ancak tercih yapılacak ilçedeki adayların yarısı kadar tercih yapma şartı var.
Lefkoşa’da 16, Gazimağusa’da 13, Girne’de 11, Güzelyurt’ta 3, İskele’de 5, Lefke’de 2 aday olduğundan seçmenlerin Lefkoşa’da 8; Gazimağusa’da 6; Girne’de 5; Güzelyurt’ta 1; İskele’de 2; Lefke’de 1 tercih yapma hakkı var.
Söz konusu sayılardan daha az veya daha çok tercih yapılması halinde tercihler geçersiz sayılacak. Herhangi bir ilçede hatalı tercih yapılırsa sadece o ilçedeki tercihler geçersiz olacak. Her ilçede tercihler hatalı yapılsa da mühür geçerli sayılacak.
Tercihler, oy olmadığından sadece adayların parti içi sıralamasını etkileyecek, partilerin aldığı oy miktarına veya kaç milletvekili çıkaracağına etki etmeyecek.
KARMA: KURAL, EN AZ 23, EN FAZLA 50 ADAYA OY VERMEK
Karmada mühür kullanılmayacak. Kalemle oy pusulasındaki adaylar arasında seçim yapılacak. Kural, en az 23 en fazla 50 adaya oy vermek. Oyların en az iki parti veya bir parti ve bir bağımsız arasında paylaştırılması gerekiyor.
Her ilçede oy kullanma zorunluluğu yok ancak oy kullanılacak ilçede oylar karışık kullanılmalı ve en az aday sayısının yarısı kadar adaya oy verilmeli veya en fazla o ilçedeki aday sayısı kadar adaya karışık şekilde oy kullanılmalı.
Lefkoşa en az 8 en fazla 16; Gazimağusa’da en az 6 en fazla 13; Girne’de en az 5 en çok 11; Güzleyurt’ta en az 1 en çok 3; İskele’de en 2 en fazla 5; Lefke’de en az 1 en çok 2 adaya oy verilebilecek.
Bir ilçede bu sayılarda belirtilen en az aday sayısından az veya en fazla aday sayısından fazla adaya oy verilirse o ilçenin karma oyları geçersiz kabul edilecek.
Eğer oy kullanılan tüm ilçelerdeki geçerli karma oy sayısı 23’ün altına düşerse tüm karma oy pusulası geçersiz addedilecek. Eğer hatalı karma oyların haricindeki geçerli karma oyların toplamı 23’ün üzerinde 50 veya 50’den az ise oy pusulası geçerli olacak.
Hata payını en aza indirmek için karma oy kullanımında minimum olarak belirtilen 23’ün üzerinde adaya oy verilmesi gerekiyor.
SEÇMENDEN ADAPASS VEYA COVİD-19 TEST SONUCU TALEP EDİLMEYECEK
Oy vermek için sandığa gidecek seçmenlerden AdaPass veya Covid-19 test sonucu talep edilmeyecek. Seçmenlerin Covid-19 kurallarına uyması, maske takması zorunlu olacak. Ayrıca seçmenlere, seçim kabinine girmeden önce eldiven de verilecek. Sandıkların olduğu salonların havalandırılmasına dikkat edilecek; salonlarda dezenfektan da bulundurulacak.
TEMASLILAR OY VEREBİLECEK
Covid-19 salgını nedeniyle “temaslı” olan seçmenler de oy kullanabilecek. Covid-19 testi pozitif olanların ise sandık alanına gelmesi yasak olacak.
Sağlık Bakanlığı pozitif kişilerle ilgili listeyi seçimden önce YSK’ya bildirecek, liste ilçe seçim kurulları aracılığıyla sandık kurullarına aktarılacak. Covid-19 testi pozitif seçmenin sandık alanına gelmesi halinde seçmen polis denetimde alandan uzaklaştırılacak.
POZİTİF LİSTESİNDE OLAN ANCAK NEGATİF PCR SONUCU İBRAZ EDEN SEÇMENLER İÇİN İLÇE SEÇİM KURULU ARANACAK
Pozitif kişiler listesinde olduğu halde son 24 saat içinde yapılmış negatif PCR sonucu ibraz eden seçmen olması halinde sandık kurulu ilgili ilçe seçim kuruluna ulaşacak. Sandık kurulu üyeleri, ilçe seçim kuruluna danışmadan bu konuda herhangi bir karar veremeyecek.
SEÇİMDE 6 BİNE YAKIN KİŞİ ÇALIŞACAK
Yüksek Seçim Kurulu ile ilçe seçim kurullarında görev yapacaklar, sandık kurulu üyeleri, siyasi partilerin görevlendirdiği temsilciler ve polislerle birlikte seçimde 6 bin civarında kişi çalışacak. Her sandıkta bir polis görev yapacak. Seçim öncesinde bu kişilerin tümüne PCR testi yapılacak.
OY PUSULALARI RENKLİ DEĞİL
Öte yandan Devlet Basımevi’ndeki arızalı parça nedeniyle oy pusulaları renkli basılamadı. YSK’nın oy pusulalarının Devlet Basımevi tarafından basılmasını tercih ettiği açıklandı. 2018 yerel seçimlerinde de siyah beyaz oy pusulası kullanılmıştı.
İLK ÖNCE PARTİLERİN OYLARI HESAPLANACAK
Seçim gününde Yüksek Seçim Kurulu, ilçe seçim kurulları ile WhatsApp ve sabit telefon hatları üzerinde iletişim kuracak.
Sandıklar kapandıktan sonra ilk önce partilerin oyları hesaplanacak; yüzde 5 barajını geçip geçmedikleri belirlenecek. Hangi milletvekilinin Cumhuriyet Meclisi’ne girmeye hak kazanacağını mühürle karmadan aldığı oylarla tercihler belirleyecek. Resmi sonuçların açıklanmasının 24 saatten uzun sürmesi öngörülüyor.
ÇARŞAF LİSTEYLE İKİNCİ SEÇİM
KKTC’de 4 yıl önce yine milletvekilliği erken genel seçimi için sandığa gidilmiş, Seçim ve Halk Oylaması Yasası’ndaki değişiklikle “çarşaf liste” ilk kez 7 Ocak 2018’de kullanılmıştı. Bu seçim, çarşaf listeyle gerçekleşecek ikinci seçim olacak.
Seçmenlerin, ikamet ettikleri ilçedeki milletvekillerini değil Cumhuriyet Meclisi’ndeki 50 milletvekilinin tümünü belirlemede etkili olmasına imkan veren çarşaf listede sonuçların cetvellere işlenmesi vakit aldığından önceki seçimde sıkıntılar yaşanmıştı. 2018 seçiminde oyların yüzde 11’i de geçersiz sayılmıştı.
4 YILDA 4 HÜKÜMET…
7 Ocak 2018 erken genel seçimiyle UBP, CTP, HP, TDP, DP ve YDP Cumhuriyet Meclisi’ne girdi; 4 yılda 6 siyasi partinin farklı zamanlarda dahil olduğu 4 koalisyon hükümeti kuruldu.
Geride bıraktığımız 2021’de seçim tarihiyle ilgili tartışmaların yanı sıra Seçim ve Halk Oylaması Yasası’nda değişikliğe gidilmesi, karma oyun kaldırılması da gündeme geldi, Cumhuriyet Meclisi’nde komite kuruldu ancak bu konuda uzlaşı sağlanamadı.
SEÇİM TAKVİMİNDE SONA DOĞRU
YSK, 23 Ocak milletvekilliğiyle ilgili seçim takviminde seçim başlangıç tarihini 26 Kasım 2021 olarak duyurmuştu.
Kesinleşen adaylar 27 Aralık’ta ilan edilmiş, 2 bağımsızın adaylığını geri çekmesiyle 405 olan aday sayısı 403’e düşmüştü. Askı öncesi 203 bin 183 olan seçmen sayısı askı sonrasında 203 bin 792’ye yükseldi. Kesinleşen listeye 609 seçmen eklendi.
28 Aralık’ta başlayan propaganda süreci seçimden bir gün önce, yani 22 Ocak cumartesi günü sona erecek. Seçmen kartlarının ve bilgilendirici broşürlerin dağıtılmasının son günüyse 20 Ocak yani yarın.
YSK BAŞKANI ŞEFİK’TEN SEÇMENLERE, “VATANDAŞLIK GÖREVİNİZİ YERİNE GETİRİN” ÇAĞRISI
YSK Başkanı Narin Ferdi Şefik seçimle ilgili TAK’a yaptığı açıklamada, seçmenlere “vatandaşlık görevinizi yerine getirin” çağrısı yapmış, “Sandığa gitmenin başka herhangi bir yere gitmekten daha riskli olacağını düşünmüyorum… Zaten vatandaşlar tedbirlerini alarak günlük hayatına devam ediyor…” demişti.
